བགྲེས་སོང་འདིའི་མཚན་ལ་མང་ཧོར་ཏཱ་ལའི་༼孟和达赖༽ཟེར། ཁོང་ནི་ནང་སོག་མཁར་སྔོན་པོ་གྲོང་ཁྱེར་༼呼和浩特市༽་གྱི་རྫས་འགྱུར་བཟོ་གྲྭ་ཞིག་ནས་བགྲེས་ཡོལ་བྱས་པའི་ལས་བྱེད་ཅིག་རེད། ཁོང་གིས་བྲིས་པའི་ཞུ་མཆིད་འདིའི་ནང་དུ་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་གི་ཐོབ་ཐང་རྩོད་ལེན་གྱི་དཀའ་ཚེགས་དང་གནད་དོན་མང་པོ་ཞིག་བསྟན་འདུག། འདི་ནི་སོག་པོ་བགྲེས་ཡོལ་ཞིག་དགུན་གྲང་ངར་གྱིས་ནང་ལ་དེད། ལྟོགས་མུ་གེས་ཕྱི་ལ་དེད་ནས་འཚོ་ཐབས་ཀྱིས་གཞན་དབང་དུ་གྱུར་ཏེ། དངུལ་ཁང་གིས་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ལ་བརྙས་བཅོས་དང་ཁྱད་གསོད་ཀྱིས་ཁྲིམས་འགལ་བྱ་སྤྱོད་ལ་མགོ་སྒུར་དགོས་པའི་གཏམ་རྒྱུད་ཅིག་རེད། འདི་ནི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་ཁྲིམས་ལུགས་ལག་བསྟར་གྱི་ཚད་ཇི་འདྲ་ཞིག་ལ་སླེབས་ཡོད་པའི་དངོས་བྲིས་ཞིག་ཀྱང་ཡིན། ང་ཚོའི་བོད་ཀྱི་བགྲེས་སོང་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་ལྷ་ས་དང་རེབ་གོང་། ཆབ་ཆ་དང་དར་རྩེ་མདོའི་སྲང་ལམ་གྱི་དངུལ་ཁང་སོགས་སུ་བོད་ཡིག་བཀོལ་སྤྱོད་བྱས་པ་ཙམ་གྱིས་དེའི་ལས་བྱེད་པས་བརྙས་བཅོས་དང་མཐོང་ཆུང་ཚད་མེད་བྱེད་བཞིན་པའི་སྣང་བརྙན་ཞིག་ངའི་དྲན་པའི་ངོགས་སུ་དབང་མེད་དུ་འཆར།

孟和达赖 提出“依法治国”号召，制定健全一系列法律法规，无疑对全国人民带来民主、公平、公正的希望。然而有法不依，不仅破灭了民众的一丝希望，其蔑视、践踏法律的行为比无法可依危害更大。 内蒙古自治区是中华人民共和国省一级蒙古族为主体，汉族为多数的蒙古民族自治区。《中华人民共和国宪法》第四条第四款规定：“各民族都有使用和发展自己的语言文字的自由”。第121条又规定：“民族自治地方的自治机关在执行职务的时候，依照本民族自治地方自治条例的规定，使用当地通用的一种或几种语言文字。” 《中华人民共和国民族区域自治法》第十条规定：“民族自治地方的自治机关保障本地方各民族都有使用和发展自己的语言文字的自由，都有保持或者改革自己的风俗习惯的自由”。根据这些规定，内蒙古自治区制订了《内蒙古自治区蒙古语文工作条例》，该条例第二条规定“蒙古语言文字是自治区的通用语言文字，是行使自治权的重要工具。自治区各级国家机关执行职务时，同时使用蒙汉两种语言文字，可以以蒙古语言文字为主”。

ཉེ་ཆར་མདོ་སྨད་གསེར་རྟའི་བླ་རུང་སྒར་དུ་ས་གནས་སྲིད་གཞུང་གིས་མེ་འགོག་དང་སྤྱི་ཚོགས་བདེ་འཇགས་སོགས་ལ་ཁ་གཡར་ནས། དགོན་པའི་གྲ་ཤག་འབོར་ཆེན་གཏོར་ཏེ། གྲྭ་བ་དང་ཇོ་མོ་རྣམས་དགོན་པ་ནས་འདུག་གི་མ་བཅུག་པར་རླངས་འཁོར་ནང་བཙན་གྱིས་ཁྲིད་དེ་ཕྱིར་སོ་སོའི་གནས་ཡུལ་དུ་སྐྱེལ་བའི་གནད་དོན་དེ་ལ། མི་མང་ཆེ་བ་ཞིག་གིས་ས་གནས་སྲིད་གཞུང་གིས་བཙུན་པའི་དངོས་ཟོག་གི་ཐོབ་ཐང་དང་ཁང་ཁྱིམ་གྱི་བདག་དབང་ལ་རྡོག་རོལ་བཏང་བ་རེད་ཅེས་དགག་པ་རྒྱག་གི་འདུག ངས་བལྟས་ན་དོན་དག་འདི་དམངས་ཁྲིམས་དང་དངོས་ཟོག་གི་ཁྲིམས་༼物权法༽་ལ་འགལ་བའི་སྲིད་འཛིན་བྱ་སྤྱོད་རྐྱང་རྐྱང་ཞིག་མ་ཡིན་པར། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་ཀྱི་དོན་ཚན་༣༧་པའི་མི་ལུས་རང་དབང་དང་། དོན་ཚན་༣༢བའི་ཚན་པ་༢བའི་འདྲ་མཉམ་གྱི་ཐོབ་ཐང་དང་། དེའི་དོན་ཚན་༣༦་གི་ཆོས་ལུགས་དད་མོས་རང་དབང་གི་རྩ་དོན་དང་འགལ་ཡོད་པམ་ཟད། དེ་ལས་འཕྲོས་བའི་ཉེས་ཁྲིམས་ཀྱིས་མི་ལུས་རང་དབང་གི་ཐོབ་ཐང་ལ་གནོད་གཙེས་བྱས་བའི་ཁྲིམས་འགལ་བཀག་ཉར་༼非法拘禁༽གྱི་ཉེས་བ་བསགས་ཡོད་པ་དང་། བྱ་སྤྱོད་དེས་༢༠༠༣་གྱི་ལོར་ནུས་མེད་དུ་བཟོས་ཟིན་པའི་སྤྱི་དམངས་བསྡུ་རུབ་བྱས་ནས་ཕྱིར་ཡུལ་དུ་བསྐྱལ་བའི་ལམ་ལུགས་༼收容遣送制度༽་དེ་གསེར་རྟ་ནས་རོ་ལངས་བརྒྱབ་པ་རེད་སྙམ།

རྒྱལཁབ་ཀྱི་བདེ་འཇགས། ཉེས་ཁྲིམས་ནང་གི་རྒྱལ་ཁབ་བདེ་འཇགས་ཀྱི་ཉེས་མིང་གི་མཚན་ཉིད་དང་། ཉེས་དོན་གཏུག་བཤེར་གྱི་སྐབས་སུ་དབང་འཛིན་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་རྒྱལ་ཁབ་བདེ་འཇགས་ཀྱི་གྱོད་དོན་ཇི་ལྟར་གྱོད་དོན་གཞན་དང་མ་འདྲ་བར་ལག་ལེན་བྱེད་སྟངས་བཅས་ཤན་སྦྱར་བྱས་ཏེ་འགྲེལ་བརྗོད་བྱས་ན། རྒྱ་ཆེ་ཀློག་པ་པོ་རྣམས་ཀྱིས་རྒྱལ་ཁབ་བདེ་འཇགས་ཀྱི་སྐོར་གྱི་ཉེས་ཁྲིམས་ཀྱི་གཏན་འཁེལ་རིགས་ཡིད་ལ་འཛིན་བདེ་བར་སྙམ་ནས། རི་མོ་དང་ཡི་གེ་ཟུང་འབྲེལ་གྱི་སྒོ་ནས་ཉེས་ཁྲིམས་ཉེས་དོན་གཏུག་བཤེར་གྱི་ཁྲིམས་ནང་གི་ཤེས་བྱ་སྐོར་འདི་རུ་མཚམས་སྦྱོར་བྱས་ཡོད། ཡིག་ཆ་འདི་བརྒྱུད་ནས་ཚང་མས་ཇི་ཞིག་ནི་རྒྱལ་ཁབ་བདེ་འཇགས་ཀྱི་ནག་ཉེས་ཡིན་པ་དང་། དབང་འཛིན་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ནག་ཉེས་དེ་དག་ཇི་ལྟར་བརྩད་གཅོད་དང་ཉེས་འཛུགས་བྱེད་གིན་ཡོད་པ། ཉེས་དོན་གཏུག་བཤེར་གྱི་བརྒྱུད་རིམ་སོ་སོ་ན་ཉེས་དོན་དོགས་ཡོད་མི་སྣ་དང་། གྱོད་ཡ་དང་དེ་དག་གི་ནང་མི་ཉེ་དུ་རྣམས་ལ་ཐོབ་ཐང་གང་གང་ཡོད་པ་བཅས་ཤེས་བར་བྱས་ནས། བརྒྱུད་རིམ་རེ་རེ་ནས་སོ་སོར་དཔག་པའི་ཐོབ་ཐང་བཀོལ་སྤྱོད་བྱས་ཏེ་རང་དང་རང་གི་ཉེ་འབྲེལ་རྣམས་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་གང་ཐུབ་བྱེད་དགོས།

豆改本 藏区由于受到文化环境和社会环境等多方面的影响，该地区的藏文现代各专业的教育事业发展相当缓慢，与当前中国其他省区教育事业的整体状况相比，相当落后。在此背景下，整个藏区教育整体素质造成不良影响外还藏区执行国家教育法律法规方面也带来了各种各样以及各方面的问题，这就很大程度上阻碍了藏区整体教育的发展和进程。可以说，要想发展藏区教育，首先应当建设一个具有藏区社会生活中的藏文现代各专业的办学权的空间和含有相当水准的藏区社会生活中的藏文现代各专业教材的编写及出版权益，这就需要结合当前藏区的实际情况，在充分研究藏区教育现状的基础上，就应该既要寻找并发现问题，又有探索及解决问题。因此笔者从藏区的教育现状出发，探讨有关藏区社会生活中的藏文现代各专业的办学权和各专业教材的编写及出版权等领域中指出现存的问题，并想提出一下对策。

༡ བཙན་ཤེད་ཀྱིས་རང་ཉིད་ཉེས་ཅན་ཡིན་པ་ངོས་ལེན་བྱེད་དུ་འཇུག་པ། གལ་སྲིད་ཁྱེད་དང་ཁྱེད་ཀྱི་གཉེན་ཉེ་དུ་གྲོགས་པོ་བཅས་ལ་ཉེན་རྟོག་པ་དང་བརྩད་གཅོད་མི་སྣས་རྡུང་རྡེག་དང་འཇིགས་སྐུལ་བྱས་ནས། བཙན་ཤེད་ཀྱིས་རང་ཉིད་ཉེས་ཅན་ཡིན་པར་ངོས་ལེན་བྱེད་དུ་བཅུག་ན་དེ་ནི་ཁྲིམས་འགལ་གྱི་བྱ་སྤྱོད་ཡིན། ཉེས་དོན་གཏུག་བཤེར་གྱི་ཁྲིམས་ཀྱི་དོན་ཚན་༥༠་ལྟར་ན་བརྩད་གཅོད་པས་ཉེས་དོན་དོགས་ཡོད་མི་སྣར་ཚ་འདྲི་དང་འཇིགས་བསྐུལ་བ། མགོ་སྐོར་དང་བསླུ་བྲིད་བཏང་ནས་དཔང་རྟགས་འཚོལ་བསྡུ་བྱེད་མི་ཆོག་ཅིང་། གང་ཟག་སུ་དང་སུ་ལ་ཡང་བཙན་ཤེད་ཀྱིས་ཁོ་རང་ཉེས་ཅན་ཡིན་པར་ངོས་ལེན་བྱེད་དུ་བཅུག་མི་ཆོག་ཅེས་གཏན་ལ་འཁེལ་ཡོད་པ་མ་ཟད། ད་ལོའི་སྤྱི་ཟླ་༡༠་བའི་ཚེས་༡༣་ཉིན་ཆེས་མཐོའི་མི་དམངས་ཁྲིམས་ཁང་དང་ཆེས་མཐོའི་ཞིབ་དཔྱོད་ཁང་། སྤྱི་བདེ་པུའུ། རྒྱལ་ཁབ་བདེ་འཇགས་པུའུ། ཁྲིམས་འཛིན་པུའུ་བཅས་ལས་ཁུངས་ལྔ་ཡིས་ལྷན་ཏུ་བཏབ་པའི་བཀའ་རྒྱ་སྟེ་༼ཁྲིམས་བཤེར་ལྟེ་བར་བཟུང་ནས་ཉེས་དོན་གཏུག་བཤེར་གྱི་ལམ་ལུགས་གཏིང་ཟབ་དུ་བཅོས་བསྒྱུར་བྱེད་པའི་བསམ་འཆར༽ཞེས་པའི་དོན་ཚན་ལྔ་བ་ཡི་ནང་དུ། ཚ་འདྲི་གཏན་འགོག་བྱེད་པ་དང་གང་ཟག་སུ་དང་སུ་ལའང་བཙན་ཤེད་ཀྱིས་རང་ཉིད་ནག་ཉེས་ཅན་ཡིན་པར་ངོས་ལེན་བྱེད་དུ་བཅུག་མི་ཆོག་ཅེས་གཏན་ལ་ཕབ་པ་ལྟར་ན། ཉེན་རྟོག་པའམ་རྒྱལ་ཁབ་བདེ་འཇགས་ཀྱི་ལས་བྱེད་པས་ཉེས་དོན་དོགས་ཡོད་མི་སྣར་རྡུང་རྡེག་དང་ཚ་འདྲི་བྱས་ན་མི་འགྲིག གལ་སྲིད་ཚ་འདྲི་

རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཁྲིམས་དང་འགལ་བའི་བྱ་སྤྱོད་ཅིག་ཡིན་ན་དེ་ལ་ངེས་བར་དུ་ཆད་པ་ཞིག་ཡོད་དགོས། ངན་པ་ཐེར་འདོན་དང་བཟང་བོར་གཏང་རག་བྱིན་ན་ད་གཟོད་སྤྱི་ཚོགས་ཤིག་ཡར་རྒྱས་སུ་འགྲོ་ཐུབ། དེའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་བྱ་སྤྱོད་ངན་པ་ཆེ་ཆུང་གང་ཡིན་རུང་དེ་ལ་དཔག་པའི་ཆད་པ་ཁྲིམས་ཀྱིས་གཏན་ཏུ་འཁེལ་བ་རེད། དཔེར་ན་འབར་ཞུན་ཆུང་རུང་དེ་ལ་ཚོད་མ་བཟུང་ན། ནགས་ཚུལ་ཡོངས་རྫོགས་དེས་མེ་ལ་བསྒྲོན་ནུས། ཉེ་ཆར་ཆའོ་སན་ཏེ་ཟེར་བའི་བུད་མེད་ཅིག་གིས་བཤད་པའི་སྐད་ཆ་དེ་ཡིས་ང་ཚོ་བོད་རིགས་ཡོངས་ཀྱི་སེམས་གནོད་ཡོད་པ་མ་ཟད། བོད་མི་རིགས་ཡོངས་ཀྱི་ཆེ་མཐོང་ལའང་ཤན་ཤུགས་ངན་པ་ཐེབས་ཡོད། བུད་མེད་དེ་ལ་མདོ་དབུས་ཁམས་གསུམ་གྱི་བོད་མི་གཞོན་སྐྱེས་མང་བོས་ངོ་རྒོལ་བྱེད་པའི་སྐབས་སུ། ཡང་མི་མངོན་པའི་དྲ་དབྱིངས་ན་གནས་བའི་བོད་མི་ལ་ལས་ཁོ་མོར་ཁག་མེད་རབས་དང་ཆད་པ་གཅོད་མི་འོས་ལུགས་ལབ་སོང་། བོད་གསེར་རྟ་བླ་རུང་སྒེར་གྱི་མཁན་པོ་བསོད་དར་རྒྱས་ལགས་ཀྱིས་ཀྱང་འདི་འདྲའི་དུས་ངན་ཞིག་ལ་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་རྒྱ་མོ་འདི་བཏང་སྙོམས་ལ་འཇོག་དགོས་བའི་འབོད་སྐུལ་གནང་གིན་འདུག མཁན་པོས་མཁན་ཆེན་འཇིགས་མེད་ཕུན་ཚོགས་ཀྱི་ཞལ་གདམས་༼རང་ཚུགས་མ་ཤོར་༽ཞེས་བ་དེའང་བརྗེད་སོང་བ་འདྲ། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཁྲིམས་ལྟར་ན་དེ་ནི་ནོར་འཁྲུལ་གྱི་ལྟ་བ་རེད། གང་ཡིན་ཞེ་ན་ཁོ་མོ་དང་མཛེས་བརྙན་གྱི་བྱ་སྤྱོད་ནི་རྩ་ཁྲིམས་ཀྱི་དོན་ཚན་༤་བ་དང་། མི་རིགས་ས་གནས་རང་སྐྱོང་གི་ཁྲིམས་ལུགས་ཀྱི་དོན་ཚན་༩་བ་དང་འགལ་བས་རྩ་ཁྲིམས་དང་འགལ་ཞིང་། ཉེས་ཁྲིམས་ཀྱི་དོན་ཚན་༢༤༩་དང་༢༥༠་དང་འགལ་བས་ཉེས་ཁྲིམས་དང་འགལ་བ། བདེ་འཇགས་དོ་དམ་དང་ཆད་གཅོད་སྐོར་གྱི་ཁྲིམས་ཀྱི་དོན་ཚན་༤༧་དང་འགལ་བས་སྤྱི་ཚོགས་བདེ་འཇགས་དོ་དམ་དང་འགལ་ཡོད་པའི་བྱ་སྤྱོད་ཅིག་ཡིན་ཕྱིན། འདི་འདྲའི་འགལ་བ་གསུམ་འཛོམས་ཀྱི་ཁྲིམས་འགལ་བྱ་སྤྱོད་ཅིག་བཏང་སྙོམས་ལ་བཞག་ན་རྒྱ་ནག་རྒྱལ་ཁབ་འདི་ཁྲིམས་ཀྱིས་ཇི་ལྟར་སྐྱོང་།  ༼གོང་ནས་ལུང་དྲངས་བའི་ཁྲིམས་ཡིག་རེ་རེ་གཤམ་དུ་བོད་རྒྱ་ཤན་སྦྱར་བྱས་ཡོད་པས་དེ་ནས་གཟིགས་རོགས།༽

དེ་ཡང་རྒྱ་ནག་གི་ཉེས་ཁྲིམས་གཏུག་བཤེར་གྱི་ཁྲིམས་ལུགས་ཀྱི་ལེགས་ཉེས་བླང་དོར་ལ་འཇུག་བདེ་བའི་ཕྱིར་དང་། རྒྱ་ནག་གི་རྩ་ཁྲིམས་ཆུང་ངུ་རུ་འབོད་པའི་ཁྲིམས་ལུགས་འདི་ཡིད་ལ་འཛིན་བདེ་བ་དང་དང་གོ་བ་ལོན་སླ་བ་བཅས་ཀྱི་ཆེད་དུ་སྲིད་པ་འཁོར་ལོའི་ཚུལ་ཏུ་བྲིས་བ་ཡིན། འདིའི་མཚོན་དོན་རྣམས་རང་གིས་ཤེས་པའི་ཁྲིམས་ལ་ལེགས་པར་བསམ་བློ་གཏོང་བ་དང་། དོན་གཉེར་ཅན་གཞན་དག་ལ་བསྟན་ནས་བཤད་ན་ཁྲིམས་ཀྱི་ཤེས་བྱ་མྱུར་ཏུ་རྒྱུད་ལ་འཇོག་ཐུབ་པར་ཕན་པ་ཆེ།

མི་སྨྲའི་རྟུལ་ཞུགས་འཛིན་པའི་ཐོབ་ཐང་ཞེས་བ་ནི་གང་ཟག་སུ་ཡིན་རུང་། ཉེན་རྟོག་པ་དང་ཁྲིམས་འཛིན་མི་སྣས་འདྲི་རྩད་བྱེད་སྐབས། དེར་ལན་མི་འདེབས་པར་ཁ་རོག་ཏུ་བསྡད་ཆོག་པའི་ཐོབ་ཐང་ཞིག་ལ་གོ དཔེར་ན་ཁྱེད་རང་ལ་ཉེན་རྟོག་པ་ཞིག་གིས་ཉེས་དོན་རྩད་གཅོད་དང་འབྲེལ་བའི་སྐད་ཆ་དྲིས་ཚེ། ཁྱེད་ཀྱིས་ཁོང་ལ་ལན་མི་སྨྲ་བར་ཁ་རོག་ཏུ་བསྡད་ན་ཁྲིམས་མཐུན་ཡིན་པ་ལྟ་བུའོ། ཐོབ་ཐང་འདི་ལ་༼མི་རན་དཱའི་ཉེན་བརྡ་༽༼Miranda Warning༽ཡང་ཟེར། དེ་ནི་ཨ་རིའི་རྩ་ཁྲིམས་འཕྲི་སྣོན་གྱི་དོན་ཚན་༥་བ་ནང་དུ་གཏན་ཏུ་འཁེལ་བའི་རྩ་དོན་ཞིག་ཡིན། ཨ་མེ་རི་ཀ་ནས་ཉེན་རྟོག་པས་གང་ཟག་ཅིག་ལ་འདྲི་རྩད་བྱེད་པའི་སྔོན་ཏུ་༼ང་ཚོའི་དྲི་བ་ལ་ཁྱེད་ཀྱིས་ལན་མི་འདེབས་པར་ཁ་རོག་ཏུ་འདུག་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད། གལ་ཏེ་ཁྱེད་ཀྱིས་ལན་བཏབ་པ་ཡིན་ན། ཁྱེད་ཀྱི་ལན་དེ་དག་འབྱུང་འགྱུར་གྱི་དུས་སུ་ཁྱེད་ཉིད་ལ་མི་ཕན་པའི་དཔང་ཚིག་ཏུ་འགྱུར་སྲིད།༽ཞེས་བའི་རྩ་ཚིག་འདི་སྒྲོག་སྦྱངས་བྱས་བའི་རྗེས་སུ་ད་གཟོད་འདྲི་རྩད་བྱེད་དགོས། དེ་ལྟར་མ་བསྒྲགས་ན་ཉེན་རྟོག་པ་ལ་མི་ཕན་པའི་མཇུག་འབྲས་ཡོད།